يادي از مرحوم صبحدل كه ربنّا را براي نخستين بار پخش كرد
محسنان مردند و احسان‌ها بماند
نويسنده: سيد ابوالحسن مختاباد
اين روزها كه بحث پخش يا عدم پخش دعاي ربنّاي استاد شجريان گرم شده است، و همه درباره آن مي‌نويسند و اطلاعات درباره آن هم خوشبختانه كم نيست،بهتر ديدم از فردي ياد كنم كه باني اصلي اين كار بود و به همت و پشتكاري وي اين دعاي جاودانه پخش و اكنون ايرانگير شده است.
دعاي ربنا حدود سي‌سال قبل در راديو خوانده شد. زماني كه استاد حسين صبحدل مسئول بخش ادعيه مذهبي راديو بود. مرحوم صبحدل كه در چند سال پاياني عمرش، به بيماري فراموشي دچار شده بود، از جمله چهره‌هاي خدوم عرصه فرهنگ و هنر به شمار مي‌رود كه متاسفانه هم به دليل فروتني ذاتي و هم به جهت كم‌توجهي رسانه‌ها قدر و قيمت كارش چندان شناخته نشد،اگر چه اهل فن و نخبگان وآناني كه با اين پير روشن‌ضمير آشنا بودند، همه جا و گاه،از وي و صافي‌اعتقادي‌اش و كارهاي بركت‌خيزش سخن گفته‌اند.
مرحوم صبحدل به زبان عربي مسلط بود و از سوي ديگر نغمه‌هاي موسيقايي عربي را به خوبي مي‌شناخت و ازهمه مهمتر بر رديف موسيقي سنتي‌هم تسلطي شگفت داشت. اين ويژگي‌ها به همراه اعتقاد عميق و ايمان مذهبي‌اش از وي چهرهاي ساخت كه همه گاه مورد عنايت بزرگاني چون آيت‌الله طالقاني، مرحوم شريعتي، مرحوم مطهري، مرحوم مفتح، مرحوم‌هاشمي‌نژاد و بعدها آقاي سروش بود. چرا كه وي تدارك كننده عمده برنامه‌هاي اين بزرگان در حسينيه ارشاد و سخنراني‌هاي مذهبي‌شان بود و موذن اصلي آيت‌الله طالقاني در مسجد هدايت هم، آن زنده‌ياد بود. حتي نقل شده است كه مرحوم شهيد مطهري توصيه كرده بودند،بعد از مرگشان استاد صبحدل برايش اذان بخوانند.
از جمله كارهاي ماندگار جناب صبحدل، اذان به ياد ماندني‌اش در نغمه بيات ترك بود كه با مقدمه‌اي شكوهمند آغاز ميشد؛ اذاني كه قدمت آن به سه دهه مي‌رسد و بايد آن را از آخرين اذان‌هاي شكوهمند به شمار آورد.شگفت اينكه اين اذان اين سالها كمتر از راديو پخش مي‌شود.
به جرأت مي‌توانم ادعا كنم كه اين اذان به دليل تسلط استاد صبحدل بر نواهاي قرآني وعربي از يك سو و رديف موسيقي آوازي از ديگر سو، و همچنين صداي پر و شش دانگش، اگر همقران اذان مرحوم موذنزاده نباشد، با آن پهلو مي‌زند.
صداي حجيم و سوزناك صبحدل در اين اذان از قلب و شور وي نسبت به اين كتاب آسماني و نيز ماه مبارك خبر مي‌دهد.صبحدل نقطه عطفي در تهيه برنامه‌هاي افطار و سحر راديو بود كه بعدها به تلويزيون هم گسترش پيدا كرد. جالب توجه اين كه وي برخي مواقع در راديوي ميدان ارك به صورت زنده اذان مي‌خواند و يا در هنگام سحر هم اين چنين مي‌كرد و زنده اذان مي‌خواند. سنتي كه به ياد دارم پدر مرحومم (سيد مهدي مختاباد) هم هنگام سحر چنين مي‌كرد و بعد از كلي سحري‌خواني روي بالكن و تراس منزل ما در روستا با صداي محزون در نغمه دشتي اذاني هم مي‌خواند.
جناب صبحدل در واقع پايه‌گذار اينگونه برنامه‌ها است و هم او بود كه از شجريان چنين ربنايي بيرون كشيد. خود وي در گفت و گويي با نگارنده گفته بود كه نسخه‌اي كه هم اينك از ربناي استاد شجريان پخش مي‌شود، نسخه‌اي تمريني بود و آقاي شجريان به استوديو آمده بود و كار را خوانده بود و قرار بود كه باز هم روي اين اثر كار كند تا پختگي بيشتري پيدا كند، اما همين كار تمريني به قدري محكم و زيبا از كار در آمده بود كه من حيفم آمد كه آن را پاك كنم و نگهش داشتم كه اگر آقاي شجريان دوباره براي خواندن آمد، و كار از اين بار بهتر درآمد پاكش كنم كه ديگر آقاي شجريان هم فرصتي نكرد و كار به همين شكل پخش شد. و جالب توجه اين كه خود آقاي شجريان هم در كتاب راز مانا به اين نكته اشاره مي‌كند كه اين كار به صورت تمريني در استوديو به همراه برخي ادعيه ديگر ضبط شد و قرار بر پخش آنها نبود،اما يك روز ناگهان ديدم اين اثر پخش شده است و تماس گرفتم و ماجرا را پرسيدم كه ديگر تير از كمان دررفته بود.
وي در واقع به دليل آشنايي عميق به رديف آوازي از يك سو و نيز دستگاه‌هاي قرآني از ديگر سو، جمع اين دو هنر بود و توانست آشتي شگفت‌انگيزي بين اين دو گونه صوتي ايجاد كند.
يادم نمي‌رود كه پس از رفتن استاد شجريان از راديو، وي استاد كريم صالح عظيمي را به راديو آورد تا تدريس رديف آوازي را پي بگيرد و استاد صالح عظيمي نيز شاگردان فراواني را تربيت كرد كه برخي از آنها امروزه در زمره نام‌آوران موسيقي آوازي ايرانند.
در سالهايي كه هنوز موسيقي چندان ارج و قربي نداشت و فتواي تاريخي حضرت امام درباره اين هنر اعلام نشده بود، صبحدل با برگزاري برخي از برنامه‌هاي آوازي راديو اين چراغ را روشن نگه داشت.
من آن روزها سن و سالي نداشتم(در دوره دبيرستان) اما اين آوازها را از راديو مي‌شنيدم كه اتفاقاً از همان جا با صداي استاد صالح عظيمي و يا ديگر شاگردانش آشنا شدم.
صبحدل صدايي شش‌دانگ داشت و قرآن را به خوبي تلاوت مي‌كرد و در خانواده وي نيز يكي از فرزندانش، قاري ممتاز شده بود و گاهي در برخي از درسهاي اخلاقي برخي از چهرهاي نامي عرصه عرفان و كلام، همانند درسهاي تفسير نهج‌البلاغه آقاي سروش و يا درسهاي دكتر شريعتي در حسينيه ارشاد هم حضور مي‌يافت و اصولاً ترتيب‌دهنده برنامه‌هاي افتتاحيه اينگونه سخنراني‌ها بود كه پيش از شروع سخنراني حتماً بيتي از حافظ يا سعدي از سوي يكي از شاگردان آقاي عظيمي خوانده ميشد و سپس فرزند آقاي صبحدل قرآني تلاوت مي‌كرد و آنگاه سخنران به پاي تريبون مي‌رفت.
وي ابتدا در حسينيه ارشاد اين كار را به عهده گرفت و از سالهايي كه مرحوم دكتر شريعتي در آن مكان سخنراني مي‌كرد، پايه‌گذار اين برنامه‌ها بود و جالب اين كه دكتر شريعتي هم در يكي از كتابهايش از تلاشهاي وي ياد مي‌كند.
همچنان كه ديگر بزرگان و هنرمنداني چون استاد محمدرضا حکيمى، عبدالكريم سروش، آقاي مشفق کاشانى، آقاي محمود شاهرخى، استاد محمدرضا شجريان، قاسم رفعتى، ناصر مسعودى، حسين آهى، و ديگراني چون‌هادى آزرم، حميد شاهنگيان، پرويز خرسند، امير نورى، رضا معينى، عباس سليمى، سيد محمد ميرزمانى، سيد حسا‌م‌الدين سراج، محسن حسن‌زاده، محمد اصفهانى،هادى سعيدى كياسري، سهيل محمودي، عبدالرضا رضايى نيا، سيدعبدالحسين مختاباد، محمدرضا محمدى نيکو، ساعد باقرى، آقاي مداح و... بر خصوصيات اخلاقي اين چهره فروتن، صافي اعتقاد عرصه‌هاي مختلف نواها و سخنراني‌هاي مذهبي صحه مي‌گذارند. اگر چه اين روزها و سالها سريالهاي پياپي نفس بينندگان را بريده و حتي سبب شده است كه آنها مسجد رفتنشان را با پخش اين و آن سريال از فلان شبكه تنظيم كنند و چند سالي هم است كه موسيقي پاپ اندك اندك فضا را بر نواهاي سنتي افطار و سحر تنگ مي‌كند(به خصوص در سيما) اما هنوز نواي برخي اذانها و مناجاتها در ذهن و ضميرمان نشسته است و بيرون رفتني نيست؛ همانند اذان مرحوم موذنزاده و يا ربناي استاد شجريان و يا دعاي ابوحمزه ثمالي و اذان استاد زنده‌ياد صبحدل و ديگر ادعيه‌اي كه با صداهاي آشنا و جان‌نواز هر از گاهي به گوش جان شنيده مي‌شود.
«ربنا»؛ عادت يا باور؟
چه پخش بشود؛ چه پخش نشود
نويسنده: دكترافشين يداللهي*
در اينكه «ربنا» سالهاست در گوش، ذهن يا دل ما جاي گرفته و به حق به بالاترين جايگاه ممكن به عنوان يك اثر هنري – مذهبي دست يافته شكي نيست. اما من سخني با خود و امثال خود در اين ارتباط دارم و آن اينكه آيا ما به فرق «فرهنگ» و «عادت» توجه مي‌كنيم؟
آيا اگر عادت كرده‌ايم كه چيزي را در زمان معيني بشنويم يا مراسمي را در مكان مشخصي انجام دهيم، به اين معناست كه به باور فرهنگي عميقي در مورد آن رسيده‌ايم؟
سالهاست كه «ربنا» را در آستانه افطار شنيده‌ايم و انگار كه جزئي از مراسم و سنت‌هاي ماه مبارك رمضان شده است و البته شنيدن آن نيز به عنوان يك اثر هنري با اجرايي استادانه، تأثيرگذار است، اما شايد فقط در همين حد، يعني سطحي‌ترين نوع برقراري ارتباط با يك اثر. چقدر به مفاهيم آن دقت كرده‌ايم، اصلاً چقدر معناي آن را مي‌دانيم؟ و از همه مهمتر «ربنا» در اين چند دهه چقدر روي پخش‌كنندگان و شنوندگان آن تأثير واقعي و معنوي گذاشته است؟ چقدر براي مستجاب شدن ادعيه موجود در اين آيات حركت كرده‌ايم تا بركتش از سوي خدا نصيب ما و سايرين شود؟
گاهي اين سوءتفاهم پيش مي‌آيد كه اگر كاري را در دوره مشخصي يا برحسب عادت انجام داديم، پس جزء فرهنگ ما شده است. هرچند عمق و غناي آداب و رسوم نيز با هم متفاوت است. واقعيت اين است كه متأسفانه براي بعضي از ما شنيدن «ربنا» هم چيزيست در حد خوردن زولبيا و باميه در هنگام افطار(!) كه اگر «ربنا» را نشنويم يا زولبيا باميه نخوريم افطار به ما نمي‌چسبد! نه اين كه اين حس مثبت را نفي كنم، اما فكر مي‌كنم كافي نيست، ضمن اينكه انگار حتماً بايد «ربنا» را از راديو يا تلويزيون بشنويم تا حالت شرطي‌شدگي ما ارضاء شود يا انگار كه «ربنا» فقط مخصوص ماه رمضان است. چند نفر از ما در خانه، نسخه‌اي از ربنا را بر روي كاست يا سي‌دي دارد و در ساير ماه‌هاي سال گهگاهي گوش مي‌كند و به آن مي‌انديشد؟ گويي كه دعاهاي مطرح شده در آن فقط مخصوص يك ماه از سال است و در ساير مواقع نيازي به آنها نيست. ممكن است در اين ايام كه زمزمه احتمال عدم پخش «ربنا» در ماه رمضان به گوش مي‌رسد، كم كم سي‌دي غيرمجاز «ربنا» و مثنوي افشاري (چند خوردي چرب و شيرين از طعام) و چند دعا و تواشيح و تلاوت ديگر در يك مجموعه به وسيله فروشندگان غيرمجاز محصولات فرهنگي يا فروشندگان مجاز محصولات غيرفرهنگي در دسترس علاقه‌مندان در ايام ماه مبارك رمضان شوند! اگرچه جاي لذت شنيدن «ربنا» از راديو يا تلويزيون را نمي‌گيرد اما بهتر از اصلاً نشنيدن‌اش است. ضمن اينكه با توجه به شرايط اجتماعي موجود مقداري چاشني سياست هم به آن زده شده كه شايد طبيعي باشد، ولي آنچه باز هم در اين ميان ممكن است فراموش شود. مفاهيمي است كه «ربنا» سالها فرياد زده و برخي از ما گوش كرده‌ايم و نشنيده‌ايم كه اگر شنيده بوديم و براي استجابتش عمل كرده بوديم، نه وضع جامعه ما اين بود و نه وضع سياستمان و نه...
و شايد عدم پخش آن اتفاق خوبي باشد، چون تلنگري خواهد بود براي كساني مثل من كه «ربنا» يكي از كوچكترين عادتها و رزومرگي‌هايمان است، از عادت به اتفاق عظيم طلوع و غروب خورشيد و نديدن آن گرفته تا نگرفتن جواب سؤال‌هايمان تا پخش شدن يا نشدن بسياري از آثار ديگر...
به هرحال جاي اميد فراوانيست كه ماه رمضان امسال ملت ما نقطه عطفي باشد براي ترك بسياري از اين عادات، چه «ربنا» پخش شود و چه نشود.
در پايان خود و افرادي مانند خود را دعوت مي‌كنم كه يك بار ديگر و شايد براي اولين‌بار «ربنا» را با دقت در مفاهيم آن بخوانيم و بشنويم و به آن بينديشيم.
رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ(سوره آل عمران-آیه ۸ )
باراِلها، دل‌های ما را به باطل میل مده پس از آنکه به حق هدایت فرمودی، و به ما از لطف خویش اجر کامل عطا فرما که همانا تویی بخشنده بی‌منّت.
رَبَّنَا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّاحِمِينَ(سوره المؤمنون-آیه ۱۰۹ )
باراِلها ما به تو ایمان آوردیم، تو از گناهان ما درگذر و در حق ما لطف و مهربانی فرما که تو بهترین مهربانان هستی.
رَبَّنَا آتِنَا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً وَهَيِّئْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا رَشَدًا(سوره الكهف-آیه ۱۰ )
باراِلها تو در حق ما به لطف خاص خود رحمتی عطا فرما و بر ما وسیله رشد و هدایتی کامل مهیا ساز.
رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ(سوره البقرة-آیه۲۵۰ )
بار پروردگارا به ما صبر و استواری بخش و ما را ثابت قدم دار و ما را بر شکست کافران یاری فرما.
*ترانه‌سرا
براي مردم ايران
حميد خندان*
«ربنا»ي آقاي شجريان براي همه ايرانيان يادآور لحظه‌هاي خاص ماه رمضان است. «ربنا» عضو لاينفك آن ايام بوده و قسمتي از لحظات قشنگ افطار را تشكيل مي‌دهد. فكر مي‌كنم اگر قرار باشد اين را نشنويم يك چيزي در حال و هواي ماه رمضان كم است و نيست. گذشته از اين آقاي شجريان در زمينه آواز و خوانندگي استادند و كسي هم نمي‌تواند منكر آن باشد. بي‌حرمتي‌هايي كه نسبت به ايشان شد واقعاً تأسف‌برانگيز بود. به هرحال اميدوارم امسال سفره‌هاي افطارمان خالي از «ربنا» نباشد، اثري كه جداي از حال و هواي روحاني‌اش، بيش از يك اثر موسيقيايي است و تقديمي است از طرف استاد شجريان به مردم ايران.*خواننده پاپ
«ربنا» فرهنگ ماست
مدت‌هاست كه من نه مصاحبه مي‌كنم و نه به جايي يادداشت داده‌ام. اما صحبت از «ربنا» چيزي نيست كه بشود به آن نه گفت. شنيده‌ام تلويزيون قصد دارد امسال «ربنا»ي استاد شجريان را پخش نكند. اما مگر اين امكان‌پذير است: «ربنا» جزئي از افطار مردم شده است، بياييد اينها را از مردم نگيريم. اگر ريسمان معنويات مردم را هم از آنها بگيريم ديگر چه چيزي برايشان ميماند؟ مگر ما مي‌‌توانيم امثال شجريان را از فرهنگ اين كشور حذف كنيم. صداي محزون و ملكوتي او بخشي از ميراث مردمان ماست. جزئي از فرهنگ مردم ماست. بيشتر از اين هم چيزي ندارم كه بگويم. من سياسي نيستم و نبوده‌ام و نمي‌خواهم باشم. حتي نمي‌خواهم «ربنا»ي شجريان با حرف‌هايم رنگ سياسي به خود بگيرد.
محمدرضا طالقاني
رئيس سابق فدراسيون كشتي
سفره‌اي بي‌نان
رضا مهدوي
دعا، مناجات،... و اذان‌گويي جزو موارد معدودي است كه نيازمند خلوص نيت، اعتقاد سليم و نه ظاهرسازي بلكه باطني عليرغم عدم حفظ ظاهر در كنار داشتن استعداد فطري است و اين نيست كه هركسي به صرف داشتن معلومات مذهبي و اندك صدايي بتواند از عهده برآيد.
هنوز هم پس از سي سال جايگزين دعاي سحر ماه مبارك رمضان مرحوم «ذبيحي»، ربنا و مثنوي افشار «شجريان» و اذان زنده‌ياد مؤذن‌‌زاده اردبيلي نيامده است! چرا؟!آيا اين اصوات موزون معنوي به واسطه عادات شنيداري و با صرف شخصيت اين افراد ايجاد شده، يا اينكه امري خدادادي است و نه بر پايه اصول، تمرين، ممارست و سفارش؟سال 1385 براي نخستين‌بار پس از انقلاب در برنامه‌هاي «چهارمضراب» و «نيستان» صداي گلپا، ايرج، ذبيحي، سعادتمند قمي و... را از راديو فرهنگ پخش كردم. استقبال مردم ايران وصف‌ناشدني و بي‌سابقه بود. آيا به دليل عادات شنيداري راديو قبل از انقلاب بود؟ يا اينكه طنين و خلوص صداي اينان بود كه نسل جوان هم از آن استقبال كرد. يقيناً عادتها و خاطرات تنها گزينه‌هاي ماندگار نيستند. چيزي كه امروز نيازمند آن هستيم آسيب‌شناسي همين موارد است كه چرا مردم؛ آن مي‌پسندند كه ما نمي‌پسنديم؟
در زمانه‌اي سير مي‌كنيم كه حرمت‌ها و حفظ حرمت‌ها، كرامتشان كم‌رنگ شده است. اندك شماران كمتر از انگشتان يك دست را هم بي‌توجهي در جاي خود البته دردناكتر... بماند و اين نيز بگذرد...! در دوره بي‌هنري و كم‌رنگي معنويات، آخر اين چه حركتي است كه در ماه نزول قرآن مجيد و بخشش گناهان و ايام ليالي قدر، محروم شويم از صداي بزرگان فرهنگ و هنر ايران؟! صداهايي برگرفته از جنس نيت خالص ولاغير.آيا به راحتي مي‌توان با تزريق پول فراوان و يا سفارش‌هاي گوناگون مراكز دولتي كه جز بي‌تدبيري و روزمرگي كار دگر ندانند، فضاي لازم را در بين اهل هنر بوجود آورد كه نه حتي به انگيزه جايگزين كردن صداها، بلكه به مقصود پديدآوري حالات و اصوات جديدتر و يا به عبارتي مأنوس‌تر و البته شايد بهتر امكان‌پذير است؟ مگر نه آنكه اين امر قدسي و معنوي، نيازمند روحيه اخلاص‌گرايي است و به اذن حضرت باريتعالي شكل مي‌گيرد و به منصه ظهور مي‌رسد...
ماه مبارك رمضان براي ايرانيان بدون شنيدن دعاها با اصوات داودي، مانند سفره افطاري بدون نان و پنير است. آري! هرچند شكر، رطب، سبزي و زولبيا و باميه مظهري از افطار است، غذاي روح و غذاي شنيداري امت روزه‌دار در افطار و سحر، بدون دعاي سحر، ربنا و... بي‌نمك است.
اندكي بيشتر تأمل كنيم و به ذخايري كه داشته و داريم هوشمندانه متوجه باشيم و حداقل اگر پاسداشتي نداريم، سنگ‌اندازي هم نكنيم.
... رمضان آمد و هنوز توفيق سوزانيده شدن گناهانمان را پيدا نكرديم. شايد با صداي از سر عشق و دوستي توجه‌مان مضاعف گردد و در آخر رمضان به واسطه‌اي بسوزد هرآنچه كه بايد سوخته شود، گناهاني كه خداي عزوجل از حق خود مي‌گذرد ولي از حق‌الناسش نه!
اميد كه رمضان با صداهايي از سر اخلاص، نو و بديع برگرفته از خلاقيت با شعور باطني، با رفتاري برگرفته از فرهنگ شنيداري ملي – مذهبي‌مان به آنچه كه داشته‌ايم و داريم افزوده گردد. يادمان نرود خوانندگان و مداحان و... كه معيارشان ماديات است، هيچگاه نخواهند توانست الگويي ماندگار از خود ارائه دهند و آن مي‌شود كه در اين سالها ديده‌ايم.
* رئيس سابق مركز موسيقي حوزه هنري
«ربنا»، حرمت رمضان
حسين رضازاده*
شجريان حرمت موسيقي كشور ماست و ربناي او حرمت ماه رمضان. استادي‌اش و بزرگي‌اش براي همه دنيا قابل احترام است. همه ما و همه ايرانيان از دوران كودكي‌مان سفره‌هاي افطار را با «ربنا»ي او به ياد داريم. به يادم مي‌آيد كه مسابقات سال 2002 ورشوي لهستان در ماه رمضان برگزار ميشد. موقع افطاري رفتيم سفارت و نواي «ربنا» را از شبكه خبر مي‌شنيديم تا رمضانمان رمضان شود. من يكي از علاقه‌مندان صداي استاد شجريان هستم و اميدوارم سايه‌شان از سر موسيقي و فرهنگ ما كم نشود.
* قهرمان المپيك
نكند بيزارمان كنند...
رسول نجفيان*
آواي ملكوتي (ربنا...) اين دعاي پيش از افطار، از كودكي در فضايي لبريز از عطر ياس، مهرباني، فيض الهي و نور عشق، در خاطرم هست؛ و سفره‌اي كه دور آن پر بود از چهره‌هاي نوراني مادربزرگ، پدربزرگ، مادرجان و پدرجان و پچ‌پچ‌ها و زمزمه‌هاي زيرلب كه اتاق و حياط و محله و شهر را پر مي‌كرد از آرزو، آرزوي سلامتي و بركت براي خانواده و مردم و قطره اشك‌هايي به ياد شهدا و عزيزان از دست رفته ديگر... ياد خدا... درود بر خدا و محمد مصطفي(ص) و دنيايي پر از عشق و محبت و به دور از جنگ و خشونت و نفرت.
درودي بر اولياي اطهر و لعنتي بر شيطان جنگ و شقاوت.
به همين سبب آواي ملكوتي ربنا... بسيار خوش بود و گوشنواز و هنوز هم هست؛ بخصوص با صداي پرمعرفت و آسماني استاد شجريان كه حال و هواي روحاني آن را صدچندان مي‌كند.
و ديگر اينكه: نكند با آوردن (ربنا...)خواني بدصدا، در صدا و سيما مردم را از اين لحظه ملكوتي بيزار كنند و افطار را زهر مار!
همچون داستان مولاناي بلخي عزيز كه يك كافر ضدمسلمان به مؤذنان (بدصدا) درودها مي‌فرستاد و هديه‌ها مي‌داد كه مردم را از اذان و دين محمدي و هر چه اسلام است بيزار كنند و فراري دهند كه خواندن قرآن و ادعيه‌ها بايد با صوتي خوش همراه باشد.
در آخر: خداوندا بشكن كمر آن رياكاران را كه با سالوس و فريبكاري، مردم را از دين مبين دور مي‌كنند.
* مجري/ هنرپيشه / خواننده
تنها صداست كه ميماند!
محمدعلي سجادي*
استراوينسكي دوستي طولاني‌اش را با رهبر اركستر، آنسرمت، كه مي‌خواست قطعاتي از باله‌اش به نام ورق‌بازي را حذف كند براي هميشه به هم زد و كمي بعد، خود استراوينسكي سمفوني براي سازهاي بادي‌اش را اصلاح كرد و تغييرات زيادي در آن پديد آورد. وقتي آنسرمت اين خبر را شنيد عصباني شد، آنسرمت از اصلاحات خوشش نمي‌آمد و نظرش اين بود كه استراوينسكي حق ندارد تا چيزهايي را كه نوشته است تغيير دهد. جوابي كه استراوينسكي داد، چه در مورد اول و چه در مورد دوم به يك اندازه كوبنده بود: «دوست عزيز، اين مساله به شما ربطي ندارد. فكر نكنيد كه در برابر آثار من مي‌توانيد همان رفتاري را داشته باشيد كه در اتاق خواب‌تان داريد! چون چيزي كه نويسنده خلق كرده است، نه به پدرش تعلق دارد، نه به مادرش، نه به ملتش و نه به بشريت. چيزي كه نويسنده خلق كرده است، فقط مال خود اوست، مي‌تواند هر وقت كه خواست، آن را منتشر كند. مي‌تواند تغييرش دهد، تصحيح‌اش كند، درازش كند، كوتاهش كند، توي توالت بيندازدش و سيفون را هم بكشد، بدون اينكه مجبور باشد تا به احدي درباره كارهايش توضيح دهد.» (كتاب پرده اثر ميلان كوندرا)
آيا مي‌شود چيزي گفت فراتر از حرف كوندرا و استراوينسكي بزرگ؟ اين موضوع فارغ از مقايسه يا ارزش‌گذاري است و مي‌تواند شامل يك هنرمند بي‌نام، با هر رنگ و نژادي بشود. در همه جا غير از اينجا كه قرار است شبيه هيچ جا نباشد و نيست و شبيه ما هم نيست!
ما با استاد شجريان و استاد هم با ما قد كشيد. هنوز صدايش يكه است و دلنشين. بيهوده نيست كه لقب استادي را بر دوشش گذاشتند نه به نشانه رياست سني رديف موسيقي ايراني، كه از سر آن كه به واقع هست. اينكه ايشان به هر دليلي، خواه شخصي يا عمومي يا برآيند هر دو، خواهان عدم پخش كار و اثرش هست. اين ساده‌ترين حق يك هنرمند و آدمي است كه براي سرنوشت خود و كارش تصميم بگيرد. درست است كه هنرمند كارش پس از توليد به طور خود به خود متعلق به ديگران مي‌شود. به‌ويژه شخصي هم چون استاد شجريان كه فقط يك آوازه‌خوان و استاد موسيقي نيست بلكه يك شخص، شخصيت ملي است. تبلور تداوم سنت است؛ آن هم در هنگامه‌اي كه وجوه مرده‌ي سنت و تحجر پاي ما را گرفته تا از رفتن بازدارد. اينكه صداوسيما يا هر ارگان ديگري به دليل زيست رمه شبانگي بر ما همه چيز را از آن خود مي‌داند غم‌انگيز است. اينكه نمي‌تواني صاحب كار و انديشه‌ات باشي خود نشان از عمق مشكل دارد. مشكلي ريشه‌دار كه همه‌ي اكنون‌مان را ربوده و به فرداي ديرينه مبدل مي‌كند. اينكه تو بايد مثل من فكر كني يا اصلا نبايد فكر كني، به هر بهانه در دل اين معضل قرار دارد. در سالهايي كه به خواندن معترض بودند و حتي بعضي از فسيل‌شدگان هنوز هستند. ساز را در پستو هم به آتش كشيدند و مي‌كشند ولي آيا توانستند مخمل بنان را بسوزانند؟! اگر چنين بود چنين هم خواهد شد. پس چنين است شايد كه فروغ با صداي حزينش مي‌‌گويد كه صدا، تنها صداست كه ميماند حتي اگر چوپانان را خوش نيايد!
*كارگردان سين
مرهمي بر زخم كهنه
کيوان ساکت
1- كلام و آيت قرآن را بسياري از قاريان قرآني خوانده‌اند، ولي «ربنا» با صداي آقاي شجريان لطف ديگري دارد. به نظر من دو مشخصه بارز در اين اجرا هست كه آن را با خيلي از آثار ديگر در اين زمينه متمايز كرده است. يكي اينكه آقاي شجريان تسلط كاملي به رديف‌هاي آوازي و دستگاه‌هاي موسيقي و... دارند و بر كسي پوشيده نيست كه در اين زمينه استادند. به همين جهت عناصر موسيقيايي‌اي به «ربنا» افزوده‌‌اند كه تأثيرگذاري آن را بسيار بيشتر كرده است.
دوم اينكه «ربنا» را طوري خوانده‌اند كه با فضا و روحيه ايراني عجين شده است و رنگ و بوي ايرانيف «ربنا»ف لطف ديگري به اين دعاي دلنشين داده است...
2- استاد شجريان در چند مرحله از صدا و سيما خواسته‌اند كه آثارشان را پخش نكند، اخيراً هم مجدداً چنين درخواستي كرده‌اند ولي در مورد «ربنا» گفته‌اند كه آن را متعلق به مردم ايران مي‌دانند و مشكلي با پخش‌اش ندارند. به هرحال «ربنا» سالهاست كه به سمبل ماه مبارك رمضان تبديل شده است و انتظاري جز اين هم از ايشان نمي‌رفت. اما حالا صدا و سيما در اين مورد چه تصميمي خواهد گرفت را نمي‌شود تحليل كرد.
3- آقاي شجريان خواننده‌اي است كه بدون شك مردم صدايش را دوست دارند و سالهاست آرام‌بخش دلهاي غم‌ديده مردم ماست. به هر دليلي رنجاندن ايشان كم‌لطفي به مردمي است كه به ايشان علاقه‌مندند. آقاي شجريان هم از طرفي حق دارند كه انتظار داشته باشند صدايشان پخش نشود. ايشان و هنرمندهاي ديگر، حقوقي مادي و معنوي دارند كه اغلب از طرف صداوسيما رعايت نمي‌شود. اين وظيفه متوليان موسيقي است كه از گنجينه‌هايشان دلجويي كنند، آنهايي كه سرمايه‌هاي اصلي اين كهن بوم و بر هستند. اميدوارم آنها را نرنجانيم و صداي امثال شجريان مرهمي باشد بر غم‌هاي بسيار اين مردم.
*آهنگساز و نوازنده تار
منبع : http://www.nasimeharaz.com/magazine/viewer.php?id=1955
نویسنده : عليرضا دبير*
روزه با تو طعم ديگري دارد
ماه رمضان ماه لطف است، لطف خدا و توبه بندگانش. اين لطف براي ما ايراني‌ها با صداي استاد شجريان و «ربنا»ي ايشان چندبرابر شده است. قبول كردن اين نكته كه يك زمان ماه رمضانمان بدون «ربنا»ي استاد باشد براي خود من سخت است. خاطرم هست كه حتي در سفرهايي كه بيش از ده روز در ماه رمضان خارج از كشور بودم و روزه مي‌گرفتيم، مثل وقتي مكه يا كربلا بودم، چون «ربنا»ي استاد را نمي‌شنيديم انگار ماه رمضانمان يك جاي خالي بزرگ داشت. من اين را تجربه كرده‌ام و مي‌دانم احساس خوبي ندارد. دم افطار وقتي صداي «ربنا» را مي‌شنوي تازه روزه‌اي كه گرفته‌اي مي‌چسبد. گذشته از نواي «ربنا»ي استاد، خود ايشان يكي از بزرگترين مفاخر هنري ما در دنياست و انصاف نيست كه ايشان را در فرهنگمان ناديده بگيريم. موسيقي و صداي ايشان موهبتي آسماني است. خودشان هم اعلام كرده‌اند كه «ربنا» متعلق به مردم ايران است، همانطور كه خود من از وقتي ماه رمضان را به ياد دارم و روزه گرفتن‌هاي دلنشين را، «ربنا» را هم به خاطر مي‌آورم. اميدوارم ماه رمضان امسال بدون «ربنا»ي شجريان نباشد.
منبع : http://www.nasimeharaz.com/magazine/viewer.php?id=1951
***************************
رونمایی ربنای جدید در رادیو قرآن
به گزارش خبرگزاری فارس، نشست خبری تشریح و توضیح ویژه برنامه‌های رادیو قرآن در ماه مبارك رمضان با حضور مدیر شبكه قرآن محمد حسن محمد زاده عصر امروز در سالن كنفرانس معاونت صدا برگزار شد.
محمد حسین محمد زاده در ابتدای این نشست با تبریك فرا رسیدن ماه مبارك رمضان گفت: ماه رمضان فرصتی برای ارتباط هر چه بیشتر با خدا و قرآن به شمار می‌آید كه شبكه رادیو قرآن بر این اساس برنامه‌های ویژه‌ای را برای مخاطبان تدارك دیده است.
وی افزود: رادیو قرآن در ماه مبارك رمضان مخاطبین ضمن ساختن برنامه‌های جدید به توسعه ارتباط با مخاطبان می‌پردازد.
مدیر شبكه قرآن با اشاره به تولید 30 برنامه جدید در ماه مبارك رمضان گفت: در مقوله‌های اسلامی باید بین نشاط انبساط روحی با شادی تفاوت قائل شد و برنامه‌های ماه مبارك رمضان رادیو قرآن همواره نشاط و انبساط معنوی را برای مخاطبین بوجود می‌آورد كه این در قالب برنامه‌ها یا آیتم‌سازی و فضاسازی برنامه‌ها بوجود می‌آید.
مدیر رادیو قرآن گفت: سی برنامه جدید و روزی 20 ساعت تولید در ماه مبارك رمضان از برنامه‌های رادیو قرآن كه اولین دعای سحر رادیو قرآن با صدای محمد اصفهانی كه از تولیدات جدید رادیو قرآن است خواهد بود.
محمدزاده افزود: رادیو قرآن پس از گذشت 40 سال از پخش دعای سحر در رسانه‌ها دست به ابتكار جدید در تولید دعای سحر داشته كه دعای سحر با تلفیقی از تك خوانی و همخوانی در برنامه امسال را تولید كرده است.
وی ادامه داد: تك خوان دعای سحر امسال رادیو قرآن صدای محمد اصفهانی است كه صدای خوبی در زمینه ابتهالات دینی دارد و همچنین تمام اجزای تشكیل دهنده دعای سحر فاخر هستند.
محمدزاده خاطرنشان كرد: گروه اجرای فرازهای دعای سحر كه از بهترین گروه‌های اجرا كننده دعای سحر به شمار می‌آیند گروه اهل بیت (ع) نام دارد.
محمدزاده از ویژگی‌های دیگر دعای سحر را تنظیم آهنگ مناسب دانست و گفت: آهنگساز دعای سحر استاد آرزم بوده كه مجموعه تولید شده به القای معانی و مفاهیم راحت‌تر برای اذهان و دل شنوندگان دارد.
وی همچنین رونمایی از دعای سحر را در اولین سحر ماه رمضان به شمار آورد و گفت: دعای سحر كه با صدای محمد اصفهانی بوده در اولین سحر ماه رمضان رونمایی شده و این از ابتكارات جدید رادیو قرآن در طول گذشت 40 سال است.
مدیر شبكه قرآن تصریح كرد: كار جدید دیگر رادیو قرآن تولید ربنای فاخر و زیبا بوده كه ربنای امسال با نوع جدیدی از آهنگسازی استان آزرم و مشاوره استاد ابوالقاسمی و اجرای استاد سعید طوسی خواهد بود كه در افطار ماه رمضان به بهره‌برداری می‌رسد.
وی در ادامه به تشریح ویژه برنامه‌های ماه مبارك رمضان پرداخت و گفت: ویژه برنامه سحر با عنوان در خلوت حضور و ویژه برنامه افطار با عنوان از دعا تا اجابت در سحر و افطار ماه مبارك رمضان از رادیو قرآن پخش خواهد شد.
محمدزاده افزود: برخی ویژه برنامه‌های مناسبتی همانند ویژه برنامه ولادت امام حسن مجتبی با عنوان صراط، ویژه برنامه شب‌های قدر و همچنین ویژه برنامه‌هایی كه در عید سعید فطر به همراه پخش نماز عید پخش خواهد شد از این برنامه‌ها خواهد بود.
وی افزود: ویژه برنامه‌ای با عنوان روز جهان قدس از دیگر برنامه‌هاست كه در ماه رمضان از رادیو قرآن پخش خواهد شد.
مدیر شبكه رادیو قرآن در ادامه به تشریح دیگر برنامه‌های رادیو قرآن در ماه مبارك رمضان پرداخت و گفت: برنامه‌هایی از قبیل صراط، باغ آیه‌ها، آوای آسمانی، ابتهال، مروارید احكام، زندگی قرآنی، دعای عهد، دعای ندبه، دعای توسل، بخش ویژه سحر و افطار، تلاوت و ترتیل یك جزء، ترتیل سوره‌های فاخر همانند لقمان، نبا، نوح، واقعه، بوستان معرفت آیه‌های انقلاب، سلام یاسین، نسیم رحمت، آیات حكمت، حرف‌های خدا، بشری، صبح ایمان، رنگ قرآن، قرآن و علوم و نمایش آدینه كه هر جمعه برگزار می‌شود از برنامه‌های روزانه رادیو قرآن خواهد بود.
محمدزاده از ویژگی‌های دیگر دعای سحر را تنظیم آهنگ مناسب دانست و گفت: آهنگساز دعای سحر استاد آذر بوده كه مجموعه تولید شده به القای معانی و مفاهیم راحت‌تر برای اذهان و دل شنوندگان دارد.
محمدزاده در خصوص گروه‌های برنامه‌ساز رادیو قرآن تصریح كرد: در ساختار جدید رادیو قرآن شش گروه برنامه‌ساز شامل گروه قرآن و اندیشه، گروه قرآن و جامعه، قرآن و مجامع قرآنی، قرآن و تلاوت، قرآن و آموزش و قرآن و تفسیر و علوم قرآنی به برنامه‌سازی رادیو قرآن خواهند پرداخت.
محمدزاده خاطرنشان كرد: در طول هر روز ماه مبارك رمضان 20 ساعت برنامه تولیدی جدید از رادیو قرآن پخش خواهد شد كه پخش تلاوت‌های فاخر و همچنین تلاوت‌هایی كه برای اولین بار پخش خواهند شد از جمله برنامه‌های ماه مبارك رمضان خواهد بود.
مدیر شبكه قرآن ادامه داد: برنامه‌های امسال رادیو قرآن از حیث موسیقی، ساختاری و محتوایی تاثیرگذارتر نسبت به سال‌های گذشته خواهد بود كه ساختار جدید به تولیدات با ابتكارات جدید در برنامه‌سازی برای ماه مبارك رمضان تلاش كرده‌اند.
منبع خبر: فارس
منبع : http://www.tebyan.net/newmobile.aspx/Comment/index.aspx?pid=99920
************************************
2- ربنا مرحوم ذبيحي از سايت تبيان دانلود
3- ربنا مرحوم ذبيحي ( همراه با تصوير از سايت آپارات ) دانلود